واقعیت این است که خام فروشی برای شرکت‌ها سودآوری دارد. با توجه به اینکه صنایع خوراک و سوخت را بسیار ارزان در اختیار دارند، صادرات مواد خام و نیمه خام برایشان سودآور است و دلیلی برای توسعه زنجیره ارزش محصولاتشان نمی بینند.

نگاهی به اقلام وارداتی و صادراتی کشورمان نشان می‌دهد که ما تبدیل به صادرکننده مواد خام و نیمه خام و واردکننده محصولات نهایی شده ایم. بنابراین، از مزایای تولید محصولات با ارزش افزوده بالا بی نصیب مانده ایم و با خام فروشی به حراج منابع خودمان روی آورده ایم. ادامه این روند برای کشور مشکل زاست و باید برایش چاره اندیشی کنیم.

مجلس در پاسخ به این شرایط، قانون اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه را با هدف سوق دادن صنایع به سمت تحقیق و توسعه مصوب کرد. اما بدیهی است که اجرای این قانون نیاز به منابع مالی دارد و در شرایط فعلی دولت از عهده تأمین این اعتبار برنمی آید. مجلسی‌ها چاره اندیشی ای در این حوزه داشتند و عواید ناشی از عوارض صادرات مواد خام و نیمه خام را به این موضوع اختصاص دادند.

در ادامه نظرات محمدصالح جوکار، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس را در خصوص این موضوع می‌خوانید.

تحقیق و توسعه زیربنای صنعت، معدن و اقتصاد در کشور

جوکار  عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت و گو با خبرنگار قدس گفت: با اشاره به این موضوع که تحقیق و توسعه زیربنای صنعت، معدن و اقتصاد در کشور به حساب می‌آید، تصریح کرد: تحقیق و پژوهش موضوع مهمی است که هر دستگاهی و کلاً نظام برنامه ریزی کشور باید به آن سو حرکت کند. پیش رفتن بدون تحقیق و توسعه مثل این است که خودرویی در تاریکی حرکت کند. به عبارت دیگر، تحقیق مانند چراغی برای صنایع عمل می‌کند.

وی در ادامه گفت: گاهی اوقات تحقیقات لازم در مورد پروژه‌ها صورت نمی گیرد و بدون در نظر گرفتن بررسی‌های امکان سنجی کاری را شروع می‌کنیم و در ادامه متوجه می‌شویم که این اقدام اصلاً به صرفه نبوده است. اما وقتی تحقیق و توسعه مبنای پروژه‌ها باشد، موفقیت بیشتری در اجرای آن‌ها کسب می‌کنیم. به طول کلی، تحقیق پیشران اصلی هر توسعه ای است و توجه به این موضوع در مجلس در دستور کار قرار دارد.

این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: یکی از مهم ترین مسائل در حوزه صنایع و معادن موضوع پرهیز از خام فروشی است. واقعیت این است که ما الان در حوزه‌های مختلف درگیر خام فروشی هستیم. مثلاً در تولید فولاد با وجود اینکه برخی مراحل را طی می‌کنیم، اما هنوز خام فروشی داریم. صنایع پایین دستی در حوزه فولاد گسترش پیدا نکرده است و مزیت‌های این امر را از دست داده ایم. در صنایع دیگر هم وضع به همین منوال است و توسعه زنجیره ارزش محصولات آن طور که انتظار داشتیم، اتفاق نیفتاده است.

چاره سازی برای حلقه مفقوده ای به نام توسعه زنجیره ارزش در صنایع

جوکار یادآوری کرد: با توجه به آنچه در بالا گفتیم، ما حلقه مفقوده ای به نامه توسعه زنجیره ارزش را در صنایع شاهد هستیم. اینجا جایی است که برایمان تولید ثروت می‌کند و باید سیاست گذاری‌های دقیقی در این زمینه داشته باشیم.

وی در ادامه گفت: از آنجائیکه درگیر خام فروشی هستیم، در مجلس تصمیم بر این شد که برای خام و نیمه خام فروشی عوارض در نظر بگیریم. به این ترتیب، درآمدی حاصل می‌شود. در طرف مقابل، اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه نیاز به منابع مالی دارد. در مجلس مصوب کردیم که عواید ناشی از عوارض خام و نیمه خام فروشی برای اجرای قانون اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه در نظر گرفته شد. با چاره اندیشی ای که در مجلس انجام دادیم، از یک طرف با خام فروشی مقابله می‌کنیم و از طرف دیگر منابع مالی اجرای قانون اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه را تأمین می‌کنیم.

وی در پایان تأکید کرد: از آنجائیکه تحقیق و توسعه از نظر مجلس اهمیت بالایی برای صنایع دارد، در مجلس پیش بینی‌هایی انجام دادیم که قانون اعتبار مالیاتی توسط قوانین دیگر قابل حذف شدن نباشد. تحقیق و توسعه آنقدر اهمیت دارد که لازم دیدیم قانون اعتبار مالیاتی تحقیق و  توسعه را جزو قوانین  دائمی قرار دهیم. تحقیق و توسعه حتی در سیاست‌های کلی کشور که مورد تأکید مقام معظم رهبری هستند نیز همواره مورد تأکید قرار گرفته است.